Soru-1: Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından ilan edilen Hicri aybaşları ile bazı internet siteleri ve mobil uygulamalarda verilen hicri aybaşları arasındaki farkın sebebi nedir?

Cevap-1: Kur’an-ı Kerim’de güneş ve ayın bir hesaba göre hareket ettiği (Rahmân, 55/5), bunların diğer fonksiyonlarının yanında aynı zamanda birer hesap ölçüsü de kılındığı (En’âm, 6/96), yılların sayısını ve hesabı bilmemiz için aya menziller tayin edildiği (Yûnus, 10/5), gökler ve yer yaratıldığı zaman on iki ay meydana gelecek şekilde bir nizam konduğu (Tevbe, 9/36) ayın, yeryüzünden hilal şeklinde başlayıp kademe kademe farklı şekillerde görülmesinin insanlar ve hac için vakit ölçüleri olduğu (Bakara, 2/189) belirtilmektedir.

Fakihlerin çoğunluğuna göre; kamerî aylar, ayın güneş battıktan sonra, yeryüzünün herhangi bir yerinden hilal hâlinde çıplak gözle görülmesi veya görebilecek hâlde mevcut olmasıyla başlar (Buhârî, Savm, 5). Günümüzde ayın hilal hâlinde nerede ve ne zaman görülebileceği, hatasız olarak hesapla tespit edilebilmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yapılan hesaplamalarda hilalin dünyanın herhangi bir yerinde görülebilir olması dikkate alınarak yapılmakta ve takvimler hilalin görülebilirlik esasına göre hazırlanmaktadır. Bazı İslam ülkeleri ise, kamerî aybaşlarının tespitinde ihtilâf-ı metâli’a itibar etmekte yani hilalin dünyanın herhangi bir yerinde görülmesini veya görülebilirliğini değil, kendi ülkelerinde görülebilirliğini dikkate almaktadırlar. İslam âleminde zaman zaman bizden bir gün önce veya bir gün sonra bayram yapan ülkelerin bulunması bu sebepledir. Bu tür ictihat farklılığından doğan farklı uygulamalar ibadetin sıhhatine zarar vermez.